خیلی وقت‌ها، وقتی کسی عزیز از دست می‌ده، نمی‌دونیم چی باید بگیم و هرچی می‌گیم بدتر می‌کنه. با این حال، تحقیقات نشون داده که عشق و حمایت برای گذر از این دوران خیلی مهمه. این اصول اساسی به شما کمک می‌کنه تا از کسی که داغداره حمایت کنید.
هیچ روش خاصی برای این کار نیست، اما این اصول به شما کمک می‌کنن که بتونین به دوست یا نزدیکتون کمک کنید:
چیزایی که نباید بگید:
فراموشش کن.
زمان همه چیز رو خوب می‌کنه.
قوی باش.
من می‌دونم چه حسی داری.
اونا الان جای بهتری هستن.
این جملات ممکنه باعث ناراحتی و عصبانیت فرد داغدار بشن. بهتره از گفتن این جملات پرهیز کنید.
1. نگران نباش، همه چیز درست میشه.
در حالی که ممکنه امیدوار باشی که اینطور باشه، اما نمی‌دونی که واقعاً اینطور میشه. افراد داغدار به جای امیدهای واهی، به عشق و حمایت نیاز دارن. علاوه بر این، اونا به اطلاعات قابل اعتماد نیاز دارن. اگه می‌تونی اطلاعاتی ارائه بدی، عالی هست. اگه نمی‌تونی، اشکالی نداره؛ راه‌های دیگه برای کمک کردن پیدا کن، مثل ارائه دلگرمی به جای تضمین. سعی کن بگی: “تو می‌تونی از این شرایط عبور کنی. من اینجا هستم تا کمکت کنم.” و به وعده‌ت عمل کن.
خودت رو به عنوان یک منبع کمک معرفی کن:
پیشنهاد کن که به فرد کمک کنی تا یک برنامه عملی تهیه کنه یا در انجام کارهای روزمره کمکش کنی. اگر کارهای احساسی‌تر مثل تمیز کردن خانه فرد فوت شده یا برنامه‌ریزی مراسم یادبود نیاز به انجام باشه، در دسترس باش. تو نقش رابط با جامعه گسترده‌تر قرار بگیر، تا فرد عزادار مجبور نباشه این کار رو انجام بده. حضور تو خیلی بیشتر از وعده‌های دروغین اطمینان‌بخش کمک می‌کنه.
2.”همه چیز برای یه دلیل اتفاق میفته” یا “ما فقط به اندازه توانمون مسئولیت میگیریم”.
اوه اوه. ازون جمله های داغون کننده بدرد نخور. شاید خودت به این حرف‌ها اعتقاد داشته باشی، اما بقیه شاید اینطور فکر نکنن. مخصوصاً وقتی کسی عزیزش رو از دست داده، این جملات می‌تونن باعث ناراحتیش بشن. بهتره به جای اینکه نظر خودت رو تحمیل کنی، کنارش باشی و ازش حمایت کنی. سعی کن بهش کمک کنی تا واقعیت رو بپذیره و از این شرایط درس بگیره. به جای اینکه این جملات کلیشه‌ای رو بگی، بهتره صادق باشی. می‌تونی بگی: “نمی‌دونم چی باید بگم. نمی‌تونم تصور کنم چه حسی داری. هر کاری بتونم می‌کنم، بهم بگو.
“3. یه عده آدم هستن که بیشتر از تو درد کشیدن”.
نگاه کردن به مشکلات دیگران می‌تونه کمک‌کننده باشه، اما همیشه اینطور نیست. وقتی کسی داغداره، دوست نداره در مورد درد و رنج دیگران بشنوه. اینجور حرف‌ها فقط باعث آزار بیشترش میشه. به جای این کار، اجازه بده که فرد عزادار احساساتش رو بروز بده. گریه کنه، عصبانی بشه یا هر واکنشی نشون بده. تحقیقات نشون داده که برای بهبودی، باید احساسات رو بروز داد. البته اگه دیدی که فرد خیلی افسرده شده، بهتره که بهش پیشنهاد کنی با یه مشاور حرف بزنه.
“4. می‌دونم چی رو داری تجربه می‌کنی.”
واقعاً می‌دونی؟ آیا تو هم دقیقا همین شرایط رو تجربه کردی؟ یا داری تجربیات خودت رو به اون تحمیل می‌کنی؟ اول از همه، به حرف‌های طرف مقابل گوش کن و احساساتش رو درک کن. این یکی از بهترین راه‌ها برای حمایت از اون‌هاست. بعد از اون، می‌تونی تجربیات شخصی خودت رو باهاشون در میون بذاری تا همدلی و همبستگی رو نشون بدی.
“5منفی فکر نکن. مثبت باش.”
درسته که غرق شدن در غم و اندوه مفید نیست، اما فراموش نکن که غمگین بودن بخشی از روند عزاداریه. تلاش برای پنهان کردن احساسات منفی و تحمیل خوشحالی به فرد داغدار، باعث نمی‌شه که دردش کمتر بشه. این فقط باعث میشه که احساساتش سرکوب بشه. جملات کلیشه‌ای مثل “مثبت فکر کن” فقط برای پر کردن سکوت استفاده می‌شن.
“6”. اگه جای تو بودم، من این کار رو می‌کردم” یا “تو باید این کار رو بکنی”.
وقتی کسی ناراحته، طبیعیه که بخوای کمکش کنی. اما هر کسی با غم و اندوه به شیوه خودش کنار می‌آد. تو نمی‌تونی تصمیم بگیری که بهترین راه برای اون چیه. بهتره به جای اینکه نظر خودت رو تحمیل کنی، اجازه بدی که خودش تصمیم بگیره. می‌تونی بگی: “می‌تونی این کار رو امتحان کنی” یا “شاید این به دردت بخوره”.
“7. بهت گفته بودم”.
این جمله خیلی بدیه و هیچ کمکی نمی‌کنه. گاهی اوقات اتفاقاتی می‌افته که خارج از کنترل ماست. حتی اگه اشتباهی از طرف اون شخص بوده باشه، گفتن این جمله فقط باعث ناراحتی بیشتر میشه. به جای اینکه به خودت بگی “حق با من بود”، بهتره که کنارش باشی و ازش حمایت کنی.
چه کارهایی باید انجام داد:
صبور باش و از طرف مقابل الگو بگیر. ت. فرآیند بهبودی نمی‌شه عجله کرد. اگه طرفت می‌خواد حرف بزنه، گوش کن. اگه می‌خواد تنها باشه، احترام بذار به این نیازش. اگه می‌خواد بخنده، همراهش بخند. صبور باش و اجازه بده طرف مقابل پیش قدم بشه.
به طور مرتب بهش سر بزن، حتی اگه فوری جواب ندادن. عزاداری انرژی زیادی از آدم می‌گیره. اگه به کسی پیام دادی و فوری جواب نداد، ناراحت نشو. احتمالاً حوصله جواب دادن نداره. به سر زدن ادامه بده و بهش بفهمون که بهش فکر می‌کنی. اما اصرار نکن که جواب بده. فقط کافیه بهش بگی که بهش فکر می‌کنی و می‌خوای هر از گاهی حالش رو بپرسی.
به طرف مقابل هم فرصت بده. غم و اندوه ممکنه باعث بشه که آدم رفتارهای غیرمعمولی از خودش نشون بده. اگه طرف مقابل حرفی زد که ناراحتت کرد، سعی کن درکش کنی. ممکنه این رفتارها به خاطر شرایط فعلیش باشه. اگر موضوع مهمیه، می‌تونی بعداً در موردش باهاش صحبت کنی، وقتی که شرایط آرام‌تر شده باشه. همچنین، یادت باشه که برای خودت هم حد و مرز تعیین کنی.
به خودت هم فرصت بده. حضور داشتن کنار کسی که داغداره کار آسونی نیست. ممکنه گاهی اشتباه کنی و حرفی بزنی که ناراحت‌کننده باشه. این طبیعیه. همچنین باید به احساسات خودت هم توجه کنی، مخصوصاً اگه احساس می‌کنی که خیلی داری به طرف مقابل انرژی می‌دهی. یاد بگیر که تعادل رو حفظ کنی. تمرین‌های تنفس و مدیتیشن می‌تونه بهت کمک کنه. همچنین، سعی کن از دوستان و اطرافیانت کمک بگیری تا بتونی به خودت هم برسی.
منابع
Moore, M., Palmer, J. K., Cerel, J., & Ruocco, K. (2022). Growth and Hope after loss: How TAPS facilitates posttraumatic growth in those grieving military deaths. Frontiers in Psychology, 13, 996041. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2022.996041
NIH News in Health (2017). Coping With Grief: Life After Loss, National Institutes of Health. https://newsinhealth.nih.gov/2017/10/coping-grief#:~:text=%E2%80%9CIt’s….
Cacioppo, J. (2003). Turning adversity to advantage: On the virtues of the coactivation of positive and negative emotions. In L. Aspinwall & U. Staudinger (Eds.), A psychology of human strengths: Perspectives on an emerging field (pp. 211-226). American Psychological Association.
